Poddawanie matki

poddawanie matki – osadzanie matki w rodzinie pszczelej, która utraciła z jakichkolwiek powodów swoją własna matkę (wymiana matki, awarie losowe), albo znajduje się w trakcie formowania od zera z pszczół i czerwiu lub tylko pszczół czy tylko czerwiu, czy to w ramach sztucznego rozmnażania rodzin, czy z potrzeby czasowego przechowania matki (rodzinka weselna). W każdym przypadku zabieg ten opiera się na prawdopodobieństwie, że pszczoły przyjmą bez większych zakłóceń narzuconą im obcą matkę, zapewniając w ten sposób trwałość rodziny. Prawdopodobieństwo jest tym większe, im słabiej jest wyrażone obronne nastawienie pszczół, służące ochronie gniazda przed obcymi intruzami, przekładające się w tym przypadku agresję wobec obcej jeszcze sobie matki. Na kształtowanie natężenia agresji wpływa wiele czynników, takich w skali makro, jak pora sezonu i pożytek, czy w skali mikro, jak pogoda i pora dnia, czy wreszcie takich jak stan rodziny pszczelej i jakość poddawanej matki oraz ich przynależność rasowa (warunki akceptacji matki). W przebiegu sezonu pasiecznego działanie i współdziałanie tych czynników może tworzyć układ sprzyjający bądź narastaniu bądź osłabianiu agresji pszczół. Okresy jej minimalizacji, które można przewidywać, wyznaczają najmniejszego ryzyka wymiany matek. Pszczelarz w zasadzie tę ofertę podejmuje, wybierając w jej ramach dogodną porę do przeprowadzenia w pasiece tego masowego zabiegu, wymagającego odpowiednich przygotowań, przede wszystkim drogą wychowu lub nabycia na ten czas odpowiedniej liczby młodych matek. Zagospodarowanie tych matek jest już sprawą techniczną, dość jednak pracochłonną. Do osieroconych rodzin pszczelich można je poddawać przy użyciu różnych metod, ukierunkowanych na ułatwienie przyjęcia matki przez pszczoły, a przede wszystkim na zabezpieczenie jej przed ścięciem przy pierwszym kontakcie. Że tego rodzaju obawy są istotne, świadcz wysoki odsetek, przeciętnie 20%, odrzucanych matek. Na ogół dostateczne gwarancje daje poddawanie matki w klateczce (metoda pośrednia), praktykowane w różnych wariantach, jak pod korek lub pod ciasto i węzę, czy z użyciem alkoholu. Pamiętać przy tym trzeba, że dobrze robi umieszczanie klateczki na plastrze z czerwiem otwartym (młode pszczoły karmicielki zaopiekują się matką), i że chętniej matka zostaje przyjęta, gdy pszczoły same ja uwolnią z klateczki, oraz że po tym zabiegu nie należy przez kilka dni zaglądać do ula rozbierać gniazda, bo to może płoszyć matkę, a w czasie ucieczki bywa ona goniona przez pszczoły i okłębiana. Z dbałości o wysoki poziom zabezpieczenia stosuje się na przykład poddawanie matki pod izolator, zalecane zwykle przy jej dużej cenie, jak również poddawanie nielotnym pszczołom czy na czerw. W sprzyjających warunkach można zrezygnować z takich obostrzeń i wykorzystać którąś z metod bezpośredniego poddawania, jak poddawanie matki na plaster albo przez wylot. Wiele jest bowiem metod poddawania matki i wielka jest ich różnorodność, pszczelarz ma więc duże możliwości wyboru najodpowiedniejszej z nich stosownie do konkretnych warunków i na miarę swoich umiejętności. Przy poddawaniu matek nie unasiennionych zwykle stosuje się nieco inne metody niż przy poddawaniu matek unasiennionych. W celu późniejszej identyfikacji poddanej matki pszczelarz często obcina jej koniec skrzydła.