Warunki akceptacji matki

warunki akceptacji matki – charakterystyka czynników wpływających na kształtowanie natężenia, jaką obronnie nastawione pszczoły wykazują wobec matki pszczelej, poddawanej ich rodzinie będącej w stanie bezmateczności. Wiążą się one ze środowiskiem, stanem rodziny pszczelej i właściwościami matki, zaś ocena ich wagi w konkretnych przypadkach rzutuje na dobór techniki poddawania matki, co ma zapewnić jej bezpieczny pierwszy kontakt z pszczołami, zanim one ją uznają za cząstkę składową swojej rodziny. Nierzadko jednak matka zostaje odrzucana.

(1) Pszczoły młode przyjmują chętnie poddaną matkę niż pszczoły stare, lotne, w tym kontekście bezpieczne poddawanie matki można wiązać z porą sezonu i z pożytkiem, w pierwszym przypadku, gdy jest w rodzinie duży udział młodych pszczół – od zaawansowanego wiosennego rozwoju do progu dojrzałości biologicznej (maj – czerwiec) i pod koniec sierpnia (pszczoła zimowa), w drugim przypadku, gdy występujący pożytek wywabia pszczoły lotne w pole, a w ulu pozostają pszczoły młode. Dobry pożytek ma jeszcze tę zaletę, że przytępia czujność obronną pszczół, w razie niedostatku pożytku, można zastosować podkarmianie. Jeżeli zawodzą te kalkulacje, pozostaje poddawanie matek do odkładu na młodą pszczołę.

(2) Matki zaraz po wygryzieniu są przyjmowane przez pszczoły bardzo dobrze, dopiero w ciągu pierwszych dni życia, gdy nabierają swoistego dla siebie zapachu, atrakcyjność ich spada, i są przyjmowane o wiele gorzej niż później, gdy wykazują się już zdolnością czerwienia, z wiekiem jednak umniejsza się ich szansa na akceptacja przez pszczoły – dotyczy to zarówno matek naturalnie jak i sztucznie unasiennionych. Dorodność matki, wyrażana masą ciała, ma tu też duże znaczenie, w przedziale na przykład od 180 do 200 mg szansa zaakceptowana wzrasta bardzo znacząco ze wzrostem wskaźnika masy, gdy pszczoły mają wybór.

(3) Istotna jest chwila pierwszego kontaktu poddawanej matki z pszczołami, pasuje jej zachowanie spokojne, jeżeli jest ruchliwa i biega po plastrze, zwraca uwagę pszczół, które ją otaczają, szarpią i wreszcie okłębiają. Pszczoły przyjmują niechętnie matki wyczerpane transportem.

(4) Na ogół panuje pogląd, że pszczoły niechętnie przyjmują matkę obcej rasy, ale nie ma tu jednomyślności, prawdopodobne jest jednak, że różne standardy zachowania się pszczół dwóch ras w zetknięciu matka-robotnice mogą prowadzić do konfliktu, który z czasem wygasa z wychowem nowych generacji robotnic.

(5) wszelkie niepokojenie rodziny pszczelej, na przykład przez transport, przegląd gniazda czy rabunek, wzmaga czujność pszczół i utrudnia przyjęcie matki pszczelej, nawet w okresie gdy szansa jej akceptacji jest z natury bardzo duża, jak przy stałym i obfitym dopływie nektaru do ula, kiedy to zwyczajnie czujność obronna robotnic się osłabia, czy to w pełni dnia podczas silnego lotu pszczół, czy pod wieczór po pracowitym w polu dniu. Pszczelarze pewni sukcesu wykorzystują tak układ do poddawania matek czy to do gniazda, czy przez wylot, starając się przy tym nie naruszać spokoju rodzin. Lecz istnieje taki sposób poddawania matek, opierający się na celowym zburzeniu spokoju przez sterroryzowanie pszczół. W pierwszym przypadku bezpieczeństwo matki zasada się na stępieniu uwagi robotnic na jej pojawienie się w ulu, w drugim – na odwróceniu od niej uwagi.

(6) Pogoda, takie jej stany jak ochłodzenie lub upały, burze i deszcze, silny wiatr, nie sprzyjają przyjmowaniu matek, powodują bowiem podrażnienie pszczół w większości przebywających wówczas w ulu, którego otwieranie potęguje ten nastrój, wpływający ujemnie na akceptację poddawanej matki, natomiast pozytywny scenariusz tworzą ciepłe, słoneczne dnie, wypełnione intensywnym lotem zbieraczek po wziątek z obfitego pożytku. Co do pory dnia - najlepiej są przyjmowane matki w czasie największego nasilenia lotu zbieraczek (w ulu młode pszczoły) lub pod wieczór, kiedy rodzina się uspakaja, a czujność robotnic się zmniejsza.

(7) W rodzinie dopiero co osieroconej odpowiedni moment poddawania matki nastaje, gdy robotnice w pełni odczują bezmateczność (mrowienie się), ale jeszcze nie przystępują do zakładania mateczników ratunkowych. Według różnych relacji ten przedział czasowy bierze początek po 0,5-2 godzinach, a zamyka się po 4-7 godzinach naliczając od wycofania matki. Gdy chodzi o wartość progową w praktyce najczęściej nie jest respektowane to zalecenie: przedział czasowy sprowadza się do zera, operację wycofania matki i poddania innej wykonuje się podczas tego samego przeglądu rodziny, co upraszcza organizację pracy, można na przykład przygotować w pasiece serię matek do wycofania, zamykając je w klateczkach i przetrzymując czasowo w gnieździe, by później wymienić je na inne bez zbytniego niepokojenia rodzin, można nawet do tego celu użyć tej samej klateczki wymieniając w niej matki, co podnosi standard bezpieczeństwa tej nowej matki, ale nieco komplikuje czynności.

(8) Miejsce w gnieździe dla umieszczenia klateczki z matką wybiera się w okolicy plastrów z czerwiem otwartym lub krytym z wgryzającymi się pszczołami, czy to wprawiając klateczkę w plaster, czy zawieszając ją pomiędzy plastrami, można do tego celu użyć ramki pracy przenosząc ją w środek gniazda – młode pszczoły, które tutaj zbierają się licznie, chętnie zaopiekują się matką.