Pszczoła wschodnia

Z ApisWiki.PL
Wersja Wikiadmin (dyskusja | edycje) z dnia 09:53, 18 lut 2013
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

pszczoła wschodnia Apis cerana Fabricius, 1793 – gatunek pszczoły Apis występujący w południowej i wschodniej Azji, na kontynencie i wyspach, od Afganistanu po dorzecze Amuru, ograniczony od północy i zachodu Himalajami i obszarami pustynnymi. Jest trochę mniejsza od pszczoły miodnej, zróżnicowana na tym areale ubarwieniem, od koloru jasnego (żółte pasy na odwłoku) do ciemnego, matki i trutnie zawsze ciemne (cecha związana z ekspresją płci). Ma rąbki filcowe (owłosione pasma) na 4 tergitach odwłokowych (pszczoła miodna na – na 3 tergitach). Gniazda zbudowane z 5-7 rzadziej 8 plastrów (objętość około 7 litrów) zakłada w pomieszczeniach zamkniętych, w dziuplach. Średnica komórek pszczelich od 4,2 mm (Sri Lanka) do 4,87 mm (Chiny), trutowych 7,08 mm (Japonia). Tworzy rodziny niezbyt liczne - 7000 osobników (Tajlandia) 10000-20000 (Japonia). Komórki z zasklepionym czerwiem trutowym mają pośrodku wieczka dziurkę. W starych plastrach zgryza ściany komórek aż do dna i buduje nowe, produkt zgryzania zalega na dnie pomieszczenia. Nie używa kitu. Różni się od pszczoły miodnej także sposobem wentylowania gniazda: wachluje skrzydełkami zwrócona głową na zewnątrz ula. Jest łagodna, rzadko żądli, zazwyczaj nie tracąc przy tym żądła, natomiast szczypie żuwaczkami, zagrożona wydaje dźwięki (syczy), co skutecznie odstrasza ssaki. Broni się grupowo i aktywnie przed szerszeniami i osami, zabezpiecza się przed mrówkami polerując w promieniu 5-10 cm okolice wokół otworu wylotowego. Przejawia skłonności do migracji, sezonowej w poszukiwaniu pożytku (związana z porami roku) i w przypadkach zakłócających jej spokój (rabunek, motylica, rozbieranie gniazda). Jest odporna na niesprzyjające warunki środowiskowe (warroza, nosemoza, szerszenie, susza, obniżenie temperatury). Matki czerwią niezbyt obficie - 300-800 jaj na dobę (India), liczba rurek jajnikowych w pojedynczym jajniku wynosi około 75. W niesprzyjających warunkach czerw jest zjadany. Zjawisko rojenia się przebiega jak u pszczoły miodnej, niekiedy wydaje dużo rojów (7 w Pakistanie). Mateczniki są wbudowywane w plaster, na zewnątrz widoczne są tylko niewielkie ich części. Loty godowe matki odbywają w 4-6 dniu życia, lot orientacyjny trwa 1-8 minut, loty gdy dochodzi do kopulacji - 15-40 minut. Loty trutni trwają około 1 godziny i się odbywają miedzy 16.15 a 17.15 godziny. Żyje dziko w dziuplach i szczelinach skalnych, a ponadto jest hodowana w prymitywny sposób przez tubylców (ostatnio zastępowana chętnie importowaną pszczołą miodną, przede wszystkim pszczołą włoską). Dotychczas mało poznana pod względem zróżnicowania geograficznego i ekologicznego, jest niedoceniana i zanika. Jej systematyka nie została jeszcze dokładnie ustalona, chociaż w ostatnich latach wiele zrobiono na tym odcinku. Generalnie występują dwa typy pszczoły tego gatunku: na północy pszczoła górska - większych rozmiarów ciała i ciemno ubarwiona, na południu pszczoła nizinna - mniejsza, jasna. W literaturze można natrafić na rozmaite opisy taksonomiczne regionalnych, często tych samych populacji, dawniejsze i bliższe współczesności, oparte nieraz na badaniu nielicznych egzemplarzy, w wielu przypadkach mylących; do niedawna ten gatunek znany był z łacińskiej nazwy Apis indica, nadanej w 1798 próbie pszczoły z Indii przez Fabriciusa, który kilka lat wcześnie, w 1793, w podobny sposób oznaczał pszczołę w Chinach nadając jej nazwę gatunkową cerana. Okazało się że w obu wypadkach chodzi o ten sam gatunek, zadziałała więc zasada priorytetu mamy w teraźniejszej terminologii Apis cerana. Dotychczasowy dorobek piśmienniczy z zakresu systematyki tego gatunku jest imponujący i obfituje w nazwy łacińskie, o wartości co najwyżej synonimów, jak peroni Latreille, 1804 - określenie używane w stosunku do ciemno ubarwionej formy tego gatunku na obszarze Indii, później łączone z szerszym zasięgiem, nawet przypuszczalnym (Afryka), obecnie nie stosowane, podobnie jak i inne z dawniejszych nazw: socialis Latreille (1804), gronovii Le Guillon (1841), delesserti Smith (1861), dorsata Leppeletier-Gerstöcker (1862), picea Buttel-Reepen (1906), koschevnikovi Buttel-Reepen (1906), johni Skorikow (1929). Współcześni weryfikują te oznaczenia lub wprowadzają nowe, wyzyskując najróżniejsze uzasadnienia, przede wszystkim natury morfologicznej (użyłkowanie skrzydeł, budowa aparatu kopulacyjnego), co w odniesieniu do ras geograficznych (podgatunków) jest stosowne. Z obecnie uznawanych w obrębie tego gatunku taksonów niektóre z nich są jednak bardzo ogólnikowo sprecyzowane i wymagają uściśleń, nowe znane propozycje zmierzają w tym kierunku. Dotykają one przede wszystkim nazewnictwa i zasięgów geograficznych oraz kryteriów segregacji poznawanych populacji i rangi taksonów.

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia