Joachim Chreptowicz
Joachim Litawor Chreptowicz (1729-1812) – ostatni kanclerz wielki litewski, publicysta, poeta, tłumacz. Urodził się 4 stycznia 1729 w Jasieńcu k. Nowogródka. Uczył się początkowo w domu rodzicielskim w Szczorsach, później w Akademii Wileńskiej i w jezuickim Colegium Hosianum w Brunsberdze (Braniewo) w Prusach Królewskich. Począwszy od 1752 sprawował kolejno coraz ważniejsze urzędy w Wielkim Księstwie Litewskim, sięgnąwszy godności kanclerskiej. W czasie obowiązywania konstytucji 3 maja minister spraw zagranicznych Rzeczypospolitej. Sympatyzował z konfederatami targowickimi. Należał do współtwórców Komisji Edukacji Narodowej, powierzono mu departament Akademii i Szkół Litewskich. Po rozbiorach w 1795 zamieszkał w Warszawie i odsunął się od działalności politycznej, brał za to czynny udział w pracach Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, którego był członkiem-założycielem. Był autorem licznych artykułów i kilku książek o treści politycznej i historycznej. Swoje rozległe dobra – klucze Szczorsy i Wiszniew, doprowadził do niebywałego rozkwitu gospodarując w sposób wybitnie postępowy, jako pierwszy na Litwie w 1790 zniósł poddaństwo, zastąpił pańszczyznę czynszem. Każdy niemal jego folwark posiadał pasiekę nie tylko w kłodach, ale i w ulach ze słomy, gospodarkę pasieczną prowadził w sposób poprawny. Prowadził obserwację życia pszczół korzystając z uli zaopatrzonych w szybki szklane. Zajęcia w pasiece traktował jako rozrywkę i odpoczynek po pracy. Wprowadził do pasiek ule magazynowe ze słomy, znał ule stojaki propagowane przez Krzysztofa Kluka, ale był zwolennikiem leżaków słomianych (prawdopodobnie własnej konstrukcji – ul Chreptowicza). Dla swoich pasieczników napisał liczącą 32 strony broszurę Opisanie gospodarstwa pszczołowego w Szczorsach sporządzone w roku 1785, drukowaną w warszawie w drukarni księży Pijarów. Wprawdzie w broszurze nie podano nazwiska autora, wszyscy nasi wybitni pszczelarze łączą jej autora z nim. Broszura obszernie traktuje gospodarkę pasieczną, pomija natomiast zupełnie anatomię i biologię pszczół. Zmarł 4 marca 1812 w Warszawie.
Źródła
- Wikipedia: Joachim Chreptowicz
- Franciszek Osiak (1959): Z dziejów książki pszczelarskiej w dawnej Polsce. (Nowe uwagi i informacje). Pszczelarstwo 10(7):201-204. PDF
- Bartnik Postępowy 1924, 46(7):169-171.
