Jan Dzierżon

Z ApisWiki.PL
Wersja Wikiadmin (dyskusja | edycje) z dnia 13:37, 6 sty 2012
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

Jan Dzierżon (1811-1906) - ksiądz, wielki miłośnik pszczół i znamienity znawca ich natury, odkrywca rozwoju partenogenetycznego trutni, wynalazca rozbieralnego ula snozowego.

Biografia

Urodził się 16 stycznia 1811 w Łowkowicach na Śląsku; pobierał nauki początkowo w szkole na miejscu, później w Byczynie, gdzie miał poznać język niemiecki, i wreszcie we Wrocławiu w szkole średniej (1821-1822) i na uniwersytecie, gdzie w 1833 ukończył Wydział Teologii Katolickiej; w 1834-1835 był wikarym w Siołkowicach i następnie w Popielowie, a od 1835 proboszczem w Karłowicach, które opuścił w 1873 rezygnując z duszpasterstwa, gdy popadł w zatarg z kościołem katolickim za krytykę dogmatu o nieomylności papieża, również szykanowany przez niemiecki episkopat wrocławski za angażowanie się naukowe w dziedzinie pszczelarskiej; z pszczołami był obznajomiony od dzieciństwa, wraz z podjęciem probostwa w Karłowicach urządził i prowadził własną pasiekę, czemu sprzyjały niewielkie obciążenia parafialne, a po 1873 uwolniony zupełnie od nich mógł poświęcił się całkowicie tej umiejętności osiedlając się w rodzinnych Łowkowicach; jego pasieka w pewnych okresach liczyła ponad 300 pni (w 1846 - 360 pni), rozlokowanych na 12 stanowiskach; gospodarował w ulach różnych systemów, nierozbieralnych do czasu gdy wynalazł ul snozowy (1837-1845), co umożliwiło manipulowanie pojedynczymi plastrami; tym wynalazkiem zapoczątkował erę uli rozbieralnych, opartych na ruchomej ramce, ale do końca swojej działalności pszczelarskiej pozostał wierny snozom; w 1845 na łamach Eichstädter Binenzeitung ogłosił teorię o powstawaniu trutni z niezapłodnionych jaj, co wynikało z jego obserwacji, że z czerwiu młodych matek, które nie odbyły lotów godowych, rozwijały się tylko trutnie; tym doniesieniem wywołał ogromne poruszenie wśród światłych pszczelarzy, dzieląc ich na zwolenników i przeciwników tej teorii, którą w 1856 ostatecznie zweryfikowaną nazwano teorią partenogenezy; zadziwiał współczesnych i innymi wynikami obserwacji; w 1848 podał, że miód i pyłek pszczoły przetwarzają w organizmie na zapasy tłuszczowe, a w 1854 opisał gruczoły gardzielowe robotnic i stwierdził, że służą one do wytwarzania mleczka pszczelego, i że w spożywaniu jego przez larwy występują kastowe różnice, donosił także że czerwce produkują spadź; w 1852 wyodrębnił dwa rodzaje zgnilca i opisał szczegółowo objawy tych chorób, od których ucierpiała bardzo jego pasieka; inspirowany doniesieniem w czasopiśmie pszczelarskim o żółtej pszczole włoskiej, w 1853 sprowadził ją z okolic Wenecji na Śląsk i otworzył dla niej wrota na szeroki świat; z jednej rodziny pszczelej doszedł do sporej populacji i stał się poważnym eksporterem matek i rojów tej rasy (w liczbie blisko 6000) do krajów europejskich i na kontynent amerykański; tę obcą rasę w nowym dla niej środowisku starał się utrzymać w czystości poprzez zapewnienie w wydzielonej pasiece odpowiednich trutni do unasieniania matek; z czasem zarzucił jednak hodowlę tej żółtej pszczoły, rehabilitując rodzimą, ciemną; poprzez swoją mrówczą pracę i osiągnięcia zdobył światową sławę i rozgłos, był honorowany na zjazdach pszczelarskich, szczycił się odznaczeniami wielu krajów i członkostwem honorowym towarzystw naukowych, Uniwersytet w Monachium nadał mu w 1872 tytuł doktora honoris causa; wiele publikował, najpierw w Brauendorfer Blätter, a od 1845 w Eichstäder Binenzeitung; wydał też szereg książek, w tym w 1848 swe fundamentalne dzieło Theorie und Praxis des neues Bienenfreudes (wydanie polskie w tłumaczeniu J.Lompy, Nowe Piekary, 1851); zmarł 26 października 1906 w Łowkowicach.

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia