Czasochłonność wyszukiwania matki
czasochłonność wyszukiwania matki – limit czasu na wyszukiwanie matki w rodzinie pszczelej jako funkcja warunków wyszukiwania matki, które są w zasadzie zbiorem czynników determinujących w tym przedsięwzięciu. Z tego ich zbioru wyłączymy tutaj predyspozycje i umiejętności wyszukujących matkę, gdyż dane liczbowe, jakie tu przytaczamy, pochodzą z jednego źródła informacji, mianowicie pracy pewnej ekipy złożonej z pszczelarza i jego pomocnika, wyszukujących matki w 110 rodzinach pszczelich z zachowaniem wszystkich reguł sztuki (technika wyszukiwania matki) [1].
(1) Średni czas wyszukiwania matki i jej schwytania wynosił 6,6 minuty, najkrótsze poszukiwania zamykały się w granicach 1 minuty, najdłuższe trwało 25 minut; większość matek znajdowano na plastrach (85%), ale sporo z nich przedostawało się na ściany ula (14%); 28,2% matek znajdowano w końcowej fazie przeglądu na przeciwległym krańcu gniazda, zaś na pierwszych plastrach – 8,2%, w środku gniazda – 34,5%, natomiast 21,8% matek przeoczono podczas pierwszego przeglądu gniazda; jedną z matek przeniesiono wraz z plastrami do transportówki (czas szukania 18 minut).
(2) Prawdopodobieństwo przeoczenia matki jest większe na początku niż na końcu przeglądu; pierwszym ramkom wyjętym z ula poświęca się mniej czasu (0,75% minuty) niż ostatnim (0,91 minuty), kiedy negatywny wynik poszukiwania dopinguje pszczelarza do bardziej szczegółowego ich oglądania. Uwidacznia się tu wyraźnie pośpiech na początku pracy, nawet bez uwzględniania faktu, że w miarę wzrostu liczby oglądanych ramek zmniejsza się ich średnie obciążenie czasem potrzebnym na usuwanie bocznego ocieplenia i na schwytanie matki.
(3) Wyszukiwanie matki uwieńczone sukcesem podczas pierwszego przeglądu gniazda trwało średnio 4,4 minuty, przeoczenie jej kosztowało 10,3 minuty pracy, zaś matki, które uciekły na ściany ula poszukiwano średnio 9,5 minuty. Ukształtowanie się tych opcji wiązało się przede wszystkim z zachowaniem się oraz wyglądem matki i pszczół (rasy pszczół, organizacja pracy, znakowanie matki).
(4) Średni czas wyszukiwania matki w rojach pszczoły środkowoeuropejskiej (ciemne pszczoły) wynosił 7,4 minuty, w rojach mieszańców (matka włoska czystej rasy) – 4,6 minuty. Na odszukanie matki znakowanej potrzeba było 4,8 minuty, nieznakowanej – 7,4 minuty niezależnie od koloru (rasy) pszczół (pszczoły ciemne: 5,7 i 8,2 minuty, pszczoły jasne: 2,7 i 5,4 minuty).
(5) O ile szukający matkę wiedzą o tym, że jest ona znakowana, w sposób niezamierzony mniej czasu poświęcają oglądaniu poszczególnych plastrów, na jednej ramce oszczędzają oni wtedy przeciętnie 0,14 minuty (0,72 i 0,86 minuty). Podobnie wyższe jest tempo pracy w ulach z pszczołami jasnymi, przede wszystkim w obrębie matek nieznakowanych (0,74 i 0,92 minuty).
(6) Czas wyszukiwania matki wiąże się z siłą rodziny jednak przeciętnie w rodzinie silnej większą trudność sprawiało jej wyszukanie niż w rodzinie bardzo silnej: do 6 ramek – 4,6 minuty, 7-9 ramek – 8,1 minuty, powyżej 10 ramek – 7,7 minuty. W przypadku rodzin tej ostatniej klasy korzystano z transportówki dla ujęcia z ula części plastrów i pszczół, natomiast rodziny silne na 7-9 ramkach u szczytu rozwoju sezonowego są przepełnione młodymi pszczołami, gęsto obsiadającymi plastry pełne czerwiu; w tej grupie rodzin przeoczono także najwięcej matek – 35,7% (do 6 ramek 12,2%, 10 ramek – 22,0%), mimo że najdłużej oglądano poszczególne ramki.
(7) System ula – w dadanach sprawniej i z lepszym wynikiem wyszukuje się matkę niż w ulu warszawskim poszerzonym (6,2 i 7,4 minuty), oglądaniu każdego plastra poświęca się też mniej czasu (0,76 i 0,91 minuty) i mniej matek się przeocza (25,0 i 33,3%).
(8) W niewymuszonej sytuacji wyszukiwanie matki organizujemy z reguły w pogodny, lotny dzień sezonu, gdy część pszczół jest poza ulem zajęta pracą w polu. W dniu silnego ich lotu na wyszukiwanie matki potrzeba 6,3 minuty, zaś w dniu słabego lotu – 7,5 minuty.
(9) Zmienność sezonowa – średni czas wyszukiwania matki w czerwcu wynosił 5,6 minuty, w lipcu – 7,6 minuty, sierpniu – 6,2 minuty, wrześniu – 7,0 minut. Taki układ wiąże się częściowo ze zmianami siły rodziny, powiększaniem lub zmniejszaniem objętości ich gniazda w przekroju sezonu, wyróżnia się tu jednak miesiąc wrzesień, kiedy rodziny liczą znacznie mniej pszczół niż na przykład w połowie lata, a mimo to odszukanie matki jest trudne; na oglądanie każdej ramki zużywa się wtedy więcej czasu (0,84 minuty, lipiec 0,6 minuty), zwiększa się też prawdopodobieństwo przeoczenia matki (25,% matek, czerwiec – 10,0%).
